პირადი ამბები

ესეც ასე :))
ახალ წელს ყველაზე მეტად ძველი რეზოლუციის შემოწმება და ახლის წერა მიყვარს, იმიტომ რომ გეგმების ადამიანი ვარ. მგონია გეგმა მთავარია და დაგეგმვა პირველი ნაბიჯია საქმემდე.

ვიფიქრე, ამჯერად ბლოგზე შევაჯამებ-თქო ბოლო ორ წელს. უცნაური პერიოდი იყო, სრულად დატვირთული და შემცვლელი:

• სიის თავში იყო ბავშვი 😀 რომელმაც სხვა პუნქტები ცოტა დაჩრდილა.
   
  

  

  
   
• იყო “კალდრა” – პლატფორმა უსინათლო ბლოგერებისთვის, რომელზე მუშაობის დროსაც გავიცანი უნიკალური ადამიანები და სხვა კუთხით დავინახე ბევრი რამ.
   
• იყო მონაწილეობა ჩემს საყვარელ ფესტივალში – DevFest 2017.
   
• იყო ჩვენი ტექნოლოგიური კონფერენცია DevOps Con Tbilisi 2018 და ახალი საინტერესო ნაცნობები.
   
• იყო რაღაც პირადი ექსპერიმენტები. მაგალითად, 70 დღე შამპუნის გარეშე 😀 არ მახსოვს ბოლოს როდის მქონდა ასეთი დამჯერი და ფუმფულა თმა, ალბათ ბავშვობაში. შამპუნის რეკლამასავით მბზინვარე მაშინ გახდა, როცა შამპუნს დავანებე თავი. ირონია, თუ გინდათ 🙂 ჯერ კიდევ ვაგრძელებ ამ ექსპერიმენტს.
   
• იყო დიდი აღმოჩენა ცხოვრების წესის და კვების დარგში 😀 კერძოდ, ექიმი Jason Fung, რომლის შესახებაც წიგნების მიმოხილვაში ვწერდი. ჩემს თავზე გამოვცადე ე.წ. fasting-ის და intermittent fasting-ის (მოკლედ რომ ვთქვათ, უჭმელობის) სასწაულები. მიზნად მქონდა დასახული გრძელვადიანი fast-ის მიღწევა, ამიტომ ნელნელა მივიწევდი წინ და ხშირად ვაკეთებდი 24 ან 48 საათიან უჭმელობის პერიოდებს. პირადი რეკორდი 5 დღეა მხოლოდ წყალზე. ეს პერიოდები იყო ყველაზე ენერგიული და პროდუქტიული მთელ ბოლო წლებში. ერთ ადგილას ვერ ვჩერდებოდი. შედეგებს შორის ყველაზე მეტად გამიხარდა ალერგიის უკან დახევა, რომელიც მთელი წელი საშინლად გართულებული მქონდა და ვერაფერი მშველიდა. ასე რომ, გრძელვადიანი ფასტები ნამდვილად შედის ჩემს ახალ რეზოლუციაში ^_^
   
• იყო ოლიმპიადის ამოცანებთან დაბრუნება და მეცადინეობა, რომელიც გამოცდისთვის დამჭირდა. მეშინოდა, რომ რაც ვიცოდი ისიც დამავიწყდა, მაგრამ თურმე უკვალოდ არ ქრება წლების ვარჯიში. ამჯერად სამეცადინოდ მომეწონა საიტი LeetCode, პირდაპირ შიგნით ვწერდი კოდს IDE-ს გარეშე და მოსახერხებელი იყო.
   

მომავალი წლის რეზოლუცია ასეთი გამოვიდა:

• მინდა როგორღაც მოვასწრო სამსახური და ბავშვთან ყოფნა. 
• მინდა აღვიდგინო სიმშვიდე და ნერვები 😀 რასაც ერთი და ორი დღით დასვენება არ შველის. ალბათ იოგას უნდა მივადგე. 
• აუცილებლად მინდა გრძელვადიანი ფასტების ცდა – ერთი ან ორი კვირა წყალზე. 
• მინდა მოვასწრო რამე შემოქმედებითი პროექტი, საბავშვო წიგნის ილუსტრირება ან რამე მსგავსი. 
• მინდა ახალი საყვარელი რეცეპტების პოვნა (თუ მირჩევთ, ვცდი სიხარულით).  

 
დღესასწაულებს ბავშვობიდან არ ვაღიარებ, არადა სულ ტყუილად. ცხადია, არ აქვს მნიშნველობა რა რიცხვია და რამდენჯერ შემოვუარეთ მზეს. გეტყვით ნამდვილ განმარტებას – ეს არის ყველასთვის ცნობილი დათქმული დღე, როცა ადამიანები რუტინაში ჩარგულ თავს აწევენ, ერთმანეთს გემრიელობებს გაუმზადებენ, დადებით ენერგიას ესვრიან, სანაცვლოდაც მიიღებენ და შემდეგ ისევ გააგრძელებენ თავის გზას. გლობალურის მსგავსად პერსონალური დღეობაც კი არსებობს, როცა ყველა ახლობელი ერთი ადამიანისკენ მიმართავს ამ კარგ ენერგიას და დალოცავს. სიტყვა კი ყველაზე დიდი ჯადოა, მოგეხსენებათ. ჰოდა, მე ამ ახალ წელს გისურვებთ გეგმებს და მიზნებს 🙂 რომ წარმატების ქარმა იცოდეს, საიდან მოგიბეროთ.

ამას წინათ ბავშვის შვიდ ფერიან სათამაშოს ვალაგებდი და უნებურად სწორი მიმდევრობით გადავაწყე ფერები. ამაზე მივხვდი, რომ პატარაობის ძალიან დიდი ოცნება ამხდენია და ვერ შევამჩნიე 🙂

დაახლოებით მესამედან მეშვიდე კლასამდე ძალიან მინდოდა ჩემი ჟურნალი გამომეშვა 😀 ჩემი და და ბავშვობის მეგობარიც მუშაობდნენ, დეტალები არ მახსოვს სიმართლე გითხრათ, ბუნდოვნად მახსოვს რას ვაკეთებდი: მუდმივად ვთარგმნიდი და ვწერდი სტატიებს, ვაგროვებდი და ვცვლიდი სხვადახვა თავსატეხებს, ვგეგმავდი ათასნაირ რუბრიკებს, განსაკუთრებით არდადეგებზე მქონდა ბევრი დრო. კროსვორდები ძალიან მიყვარდა და მამას ხშირად მოჰქონდა გაზეთები. მეც დიდ რვეულებში ვაგროვებდი კითხვებს სკოლიდან, წიგნებიდან.. მერე კროსვორდის ფორმებს ვიგონებდი და ვაწყობდი. ალბათ ის სავსე რვეულები სხვენშია სადმე.

ყოველ წელს ფოტოშოპის უნარებთან ერთად პირველი გვერდის დიზაინიც იხვეწებოდა.
ვითვლიდი ბეჭდვის ხარჯებს იმდროინდელი სტამბების მიხედვით, ფერად და შავთეთრ ფურცლებს, ტირაჟებს. ვუცვლიდი განლაგებებს ოპტიმიზაციისთვის. ძალიან მინდოდა მოკლედ 😀

ერთხელ, მეხუთე კლასში, აღმოჩნდა რომ იგივე სახელით გამოვიდა საბავშვო ჟურნალი და ძალიან მეწყინა. ის კლასელიც კი ავითვალწუნე, რომლის სტატიაც დაბეჭდეს შიგნით. წლების შრომა წყალში მეყრებოდა! :)) შემომთავაზა, სხვა მწერლებსაც ეძებენ და ხომ არ ცდიდიო. რა იცოდა რა ცეცხლი მიტრიალებდა გულში – ტკივილი და კონკურენციის ენთუზიაზმი ერთად.

ერთ დღეს მამამ სახლში მოგვიტანა ერთი ეგზემპლარი და დავიწყეთ ბავშვებმა დეტალური შესწავლა. ვეძებდი შეცდომებს, ვაკრიტიკებდი ტექსტებს ჩემ ჭკუაში, ვუწუნებდი არჩეულ თემებს. ისე, პრიალა ფურცლები კი ძალიან მომწონდა. მეც მინდოდა ისეთი ფურცლები. ბოლოს დავნებდით და სახელი გადავარქვით. ის ვერ გამოვუშვით ცხადია, მაგრამ ახლა ხომ მაქვს ჩემი ჟურნალი?! 😀 დიდებისთვის.

ა ჰო, ჟურნალს “ცისარტყელა” ერქვა.

 

 

 
* * *
მართლაც აღმოჩნდა სხვენში ძველი არქივები. კროსვორდების ფართო არჩევანი გვქონია 😀 “თევზვორდი”…

რომ მკითხოთ, ყველაზე რთული რა გამიკეთებია ცხოვრებაში, გიპასუხებთ რომ ბავშვი :)) ახლა ექვსი თვის ხდება და ცოტა ხანი კომპიუტერთან გამოვიპარე. ჩემს ბლოგსაც ხომ უნდა შეეტყოს ახალი ამბავი 😀

გადავიარეთ აუარება უცნაური გამოცდილება, გამოწვევა, მტკივნეული არჩევანი; მოვისმინეთ ბევრი მითი, ჭორი და კარგი წამალიც. ყველა დედას და ბავშვს სხვადასხვანაირად აქვს ეს ისტორიები გადატანილი, მით უმეტეს სხვადასხვა ქვეყანაში და ქალაქში.

ბავშვებისგან ყოველთვის შორს ვიდექი, არადა თურმე საკუთარზე ტკბილი არაფერია ამქვეყნად. მშობლების ამაგი კი უზომოდ დაუფასებელია 😀 და ოჯახის წევრებს თანადგომა აუწერლად მნიშვნელოვანი. განსაკუთრებით მიყვარდა მამიკო როცა აჭმევდა, უცვლიდა და აცმევდა ხოლმე უნაკლოდ :))

აქ პრობლემებზე ბუზღუნი არ მაქვს გეგმაში, მაგრამ ძალიან მინდოდა იგივე შარში მყოფი გოგოებისთვის მეთქვა რამდენიმე რამ, თუნდაც სუბიექტურად 🙂

• პირველ რიგში, ნუ დაუჯერებთ ყველას და ყველაფერს. თითქმის არაფერი დაიჯეროთ გადაუმოწმებლად. ექიმებს არ უყვართ ინტერნეტში ამოკითხული და შეიძლება იქაც საშიშია ბევრი რამ, თუმცა ჩემთვის ექიმებსაც არანაკლებ საშიში რაღაცები აქვთ ნათქვამი. კარგებს შრომას არ დავუკარგავ, თუმცა დანარჩენზე – ყველა პრობლემა უცოდინრობის, უყურადღებობის ან არაპროფესიონალიზმის გამო გამიჩნდა.
   
• ექიმის გარდა წიგნები და ინტერნეტ რესურსებიც ძალიან დაგეხმარებათ, რომ რაც შეიძლება ცოტა რამ დაიზიანოთ (დასაზიანებელი ნამდვილად ბევრია :D). თუნდაც ის რად ღირს, რომ შეგვიძლია ხელის ერთ გაწვდენაზე თანამედროვე მეანობის დედად წოდებულ აინა მეი გასკინის სემინარებსაც კი მოვუსმინოთ შიშის და ტკივილის დაძლევაზე. ერთადერთი ბებიაქალია – და საერთოდ ერთადერთი ქალი – რომლის სახელობის ტექნიკაც არსებობს მეანობაში.
   
• ძალიან შემაცდინა პოპულარულმა გამონათქვამმა, რომ “ვერ გავძელი და ორი თვიდან სამსახურში გავედი”. ხშირ შემთხვევაში ბავშვთან უფრო ძნელი გასაძლებია, ვიდრე სამსახურის მონატრება. ცხადია, სამუშაოს გააჩნია და ადამიანს, მაგრამ ორსულობის პერიოდშიც კი ეფექტური საქმიანობა ძალიან რთულია, ბოლოში ფაქტიურად შეუძლებელი. განსაკუთრებით მჯდომიარე პროფესიების შემთხვევაში, რადგან ჯდომა არ შეიძლება. მართალია, სხვა ქვეყნებთან შედარებით დეკრეტზე საწუწუნო არ გვაქვს, მაგრამ რამდენადაც შესაძლებელია, ჯობია რომ წინასწარ გაითავისუფლოთ მეტი დრო დაბადებიდან კიდევ 6 თვემდე მაინც.
   
• ნუ დაუჯერებთ სტატიებს, თუ რა კარგია პირველი ბავშვი 35 წლის მერე, და ნურც კაპიტალისტებს. ყველაფერი რთულდება ასაკთან და სირთულეები ისედაც არ დაგვაკლდება. ევროპულ ქვეყნებს თუ მოვიყვანთ არგუმენტად, შევიხედოთ მათ ფორუმებზეც რა დღეში არიან რეალურად – გამონაკლისები კი ყველგანაა 🙂
  ისე, ადრეულ ასაკში რომ გაჩენილიყო, ჩემი კარიერა სავარაუდოდ განახევრდებოდა.

დედის რძის საოცრებები

ახლა რომ დავიწყო რძის სარგებელზე საუბარი, ათი სტატია არ მეყოფა, მაგრამ რამდენიმეს მაინც ვახსენებ, იმიტომ რომ მართლაც საოცარი რამეა :))

• მისი შემცვლელი ბუნებაში არ არსებობს, რადგან მუდმივად იცვლება და ბავშვს ერგება. ჭამის დასაწისში სხვანაირია და ბოლოს სხვანაირი, პირველ დღეებში სხვაა, თვეების შემდეგ სხვა და გადაჩვევის დროს სხვა; ბავშვის ავადმყოფობისას სხვა და ჯანმრთელობისას სხვა;
  მაგალითად, ერთი დედის რძე შეამოწმეს, რომელიც ტყუპებს აჭმევდა და სხვადასხვა მხარეს სხვადასხვა შემადგენლობის რძე მოსდიოდა.
   
• საკვები ღირებულების გარდა, რძეში ძალიან მნიშვნელოვანია ანტისხეულები, რომლებიც დაავადებებს ებრძვიან. მათი რაოდენობა იმატებს კიდეც, როცა ბავშვი გადაჩვევას იწყებს, რომ ბოლო შანსიც გამოიყენოს დედამ მის დასაცავად.
   
• ხელოვნურთან შედარებით უფრო ადვილი მოსანელებელია, პირველ დღეებში ხსენი რომ მოდის, იმას საერთოდ არ სჭირდება მონელება და პირდაპირ იწოვს ბავშვის ორგანიზმი.
   
• არ შეგეშინდებათ გაციების, რაც ძალიან გართულებადია ხოლმე რძის გარეშე. თვალის ინფექციას უწამლოდ მოარჩენთ რძით ერთ-ორ დღეში. ექიმის დანიშნულ სიცხის წამალს აწერია ‘სამი თვიდან’, არადა ბავშვის აცრა ხდება ერთ თვეზეც და ორ თვეზეც. რძე უებარი წამალია უამრავი რამისთვის.
   
• დედისთვისაც ძალიან კარგია – მოსარჩენად, ფორმაში ჩასადგომად, დასასვენებლად. არ მოგიწევთ ღამე სამჯერ ადგომა საჭმლის გასაკეთებლად. არც ბოთლის რამდენჯერმე შეთბობა ცალი ხელით, სანამ ჭამას დაასრულებს. არც ერთი საათი ხელში ჭერა, რომ ბოთლის ჰაერი არ დარჩეს მუცელში. არც ტანჯვა და ექსპერიმენტები, თუ ფორმულა წყენს.
   
• სულ არაფერთან შედარებით, ცოტა რძეც ბევრს ნიშნავს, განსაკუთრებით პირველ თვეებში.
   
• რძისთვის მუშაობს ორი ჰორმონი: პროლაქტინის გამოყოფისას სისხლიდან გაკეთდება რძე, ხოლო ოქსიტოცინი გამოუშვებს რძეს, რასაც ინგლისურად let-down რეფლექსი ჰქვია. სხვათაშორის ეს რეფლექსი მოქმედებს მაშინაც როცა უბრალოდ ბავშვზე ფიქრობთ, ან უყურებთ ან მისი ტირილის ხმა გესმით – იმიტომ რომ ტვინი აკეთებს ამ ყველაფერს. Let-down-ს ხელს უშლის დაღლილობა, სიბრაზე, შიში, სტრესი, უარყოფითი ემოციები, ტკივილი, ა.შ.
  თუ დედა არ იკვებება ჯანსაღად, რძეში ნუტრიენტების შეტანისთვის ორგანიზმის ‘დახარჯვა’ და გამოფიტვა დაიწყება.
   
• რძე იმატებს, როცა მოთხოვნა იმატებს (ბავშვი მეტს ჭამს, ან ხშირად ხდება ხელით გამოწველა). ანალოგიურად იკლებს, როცა აღარ არის საჭირო.

ამ თემაზე აუარება მასალა და ნაშრომია, სხვათაშორის ძალიან საინტერესო საკითხავი და ჟრუანტელის მომგვრელი – რომ რა მაგარია ადამიანის ორგანიზმი.

ცუდი ის არის, რომ ძალიან ბუნებრივი პროცესის მიუხედავად, ხშირად საშინელ პრობლემებს უკავშირდება. გაიკითხეთ თქვენს გარშემო და შეიძლება ვერც იპოვოთ ადამიანი, ვისაც მარტივად გამოუვიდა ეს ყველაფერი. შეიხედეთ თბილისის ფორუმზე, როგორი გამწარებული და ნატანჯია ხალხი. აქედან ბევრი რამე არასწორი ინფორმაციის დამსახურებაა და გოგოები იძულებული ხდებიან ხელოვნურზე გადავიდნენ. მათი გაკიცხვა არაფრით არ შეიძლება – ისედაც ეს უარესი გზაა, მათთვისაც საშინლად მტკივნეული, დამღლელი და სინდისის მქენჯნელი.
არადა თურმე სულ თითზე ჩამოსათვლელია პრობლემები, როდესაც დედას არ შეუძლია ბავშვის რძით კვება. სხვა შემთხვევებში თითქმის ყოველთვის არის ამის შესაძლებლობა თუნდაც ნაწილობრივ, გამოცდილი პროფესიონალი და ახლობლების მხარდაჭერა ძალიან ბევრს ცვლის. (unicef-ის მიხედვით საქართველოში მარტო 59% იყო რძეზე 2015-ში)

დაე, იყოს ხელოვნურზე, მაგრამ იყოს ეს ნამდვილი პრობლემის და არა ზარმაცი ექთნების ან ექიმების შეცდომების ბრალი. დღეს ისედაც მოუსწრებელ სამყაროში ვცხოვრობთ გოგოები, არ უნდა დავიჩაგროთ თავი! :))))

რამდენიმე პუნქტი მაინც უნდა დავწერო ამაზე, ვერ ვითმენ:

• რაიმე სამედიცინო ჩვენების გარდა ნურავის განაჩენს დაიჯერებთ, რომ ბავშვი რძეს არ / აღარ მოწოვს. არ აქვს მნიშვნელობა მკერდის ფორმა-ზომას, რძის რაოდენობას. დაათვალიერეთ იუთუბზე როგორი ათასნაირი ისტორიაა. ზოგი საერთოდ თვეობით ხელით იწველის და ისე აჭმევს ბავშვს, სანამ ცოტა გაიზრდება და კიდევ ცდის. ზოგი საერთოდ გაშრობის პირას მყოფ ლაქტაციას აღადგენს. შეიძლება ჯერ კიდევ არის შანსი, დაჟინებული და სწორი მცდელობა ზოგჯერ შედეგიანია. უცხოეთში ცალკე პროფესიაც კი არის ამ ყველაფერთან გასამკლავებლად – ლაქტაციის კონსულტანტი. ჩვენთან კი ზოგჯერ შეიძლება მხოლოდ ახლობლების გამოცდილების იმედადღა დარჩე.
   
• ‘სწორი’ იყო საკვანძო სიტყვა წინა პუნქტში. მე მგონი თბილისში სულ რამდენიმე მასაჟისტია (meta: დალი), ვინც სწორად იცის რძის გამოწველა. თანაც მარტივად და ტკივილის გარეშე. თუ სამსახურში გიწევთ გასვლა და გამოწველის პრობლემა გაქვთ, ან ვერ წოვს ბავშვი, აუცილებლად მოიყვანეთ მასაჟისტი მაშინვე. აუცილებლად. ზოგს ტკივილის ეშინია და თავს არიდებს, რადგან ზოგიერთი მათგანი კინაღან მეორე მშობიარობას გადაგატანინებთ, მაგრამ არ გაუჩერდეთ ეგეთ ადამიანს. არაფრით არ შეიძლება, რომ ეს მტკივნეული პროცესი იყოს.
   
• ჯანდაცვის სამინისტროს გაიდლაინებშიც კი წერია, რომ სამშობიაროში არ უნდა იყოს საწოვარა და მატყუარა. თუ თავიდანვე არ მოდის რძე, ათასი საშუალებაა რომ საწოვარას გარეშე დაალევინონ ბავშვს საკვები. მაგრამ სად სცალიათ აბა ექთნებს მაგისთვის. ბოთლის წოვა ძალიან განსხვავდება დედის კვებისგან და მერე რომც გადავიდეს ბავშვი ბუნებრივზე, ძალიან რთულია ან შეუძლებელი გადაჩვევა, ამიტო ბოთლის მერე ხშირ შემთხვევაში კვება არის მტკივნეული, იწვევს ნახეთქებს და ა.შ. რაც სათქმელად მარტივია, მაგრამ ფიზიკურად აუტანელი. ექიმების გაიდლაინებს რატო ვკითხულობდი ეგ კიდე ცალკე თემაა.
   
• სამშობიაროში წესით უნდა გასწავლონ კვების სწორი ტექნიკები. ან შეგიძლიათ წინასწარ ნახოთ ამ უკრაინულ არხზე. ძალიან კარგად ხსნიან ბევრ რამეს: Нина Зайченко – всё о грудном вскармливании.
  როცა ბავშვი სწორად არ არის მოჭიდებული (ან ბოთლივით ცდილობს წოვას), ვერ იღებს რძეს ბოლომდე, იღლება, შედეგად უფრო მშიერია და რძეც მცირდება.
   
• და ბოლოს ყველაზე მთავარი: რაც უფრო ინერვიულებთ, დაისტრესებით, არ დაისვენებთ, ენერგიას არ მოაგროვებთ, არ დაიძინებთ, უფრო შემცირდება რძე და ვერაფერი წამალი მაგას ვერ უშველის.

სხვათაშორის, ადრე, სადღაც აფრიკაში, აკრძალული იყო მოყოლა, თუ როგორ ჩნდება ბავშვი. ზოგს ეგონა პირიდან ამოვიდოდა და თითები ელანდებოდა ყელში. მხოლოდ ბოლო წუთს იგებდნენ ყველაფერს, როცა კარავში შევიდოდნენ. ეგ ალბათ ერთადერთი გამართლებული დეზინფორმაციაა 😀 რომ შიში აეცილებინათ. ყველა სხვა შემთხვევაში ძალიან გვჭირდება ბევრი და კარგი ინფორმაცია. მიკვირს, რომ ქალების ჟურნალები ყვითელი ჰოროსკოპებით არის სავსე როცა თურმე ამდენი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი სირთულეა გადასალახი. ვითხოვთ საინტერესო და საჭირო ჟურნალებს :)))

ცოტა დამგრუზველი პოსტი გამომივიდა, მაგრამ ამ ყველაფრით სულაც არ გაშინებთ (ვინც ბოლომდე ჩამომყევით :))) ), საერთო ჯამში ძალიან მაგარია ცხადია 🙂